Obowiązek ważenia kontenerów

Nadawcy ładunków mają obowiązek weryfikacji wagi pełnych kontenerów (VGM) przeznaczonych do transportu drogą morską przed załadowaniem ich na statek. Przepis ten ustanawia Konwencja o bezpieczeństwie życia na morzu (SOLAS), której nowe postanowienia weszły w życie 1 lipca 2016 r. Konwencja przewiduje, że w przypadku braku określonej VGM, a także w przypadku gdy masa brutto kontenera jest większa niż dopuszczalna, nie może być ona załadowany na burtę. Zagadnienie kontroli wagi kontenerów wprowadzanych na statki ma niebagatelne znaczenie dla bezpieczeństwa, a problem ten został zauważony przez branżę morską już wiele lat temu.

Jakie zatem wymagania muszą spełniać załadowcy kontenerów, terminale kontenerowe oraz przedsiębiorcy żeglugowi po wprowadzeniu niedawnych zmian?

Bezpieczeństwo najważniejsze

Przewóz kontenerów droga morską ma ogromną wartość dla światowej gospodarki. W zawiązku  dynamicznym wzrostem tychże przewozów oraz dużym zapotrzebowaniem na coraz to większe statki pojawiła się także konieczność zapewnienia bezpieczeństwa życia na morzu (bezpieczeństwa życia i zdrowia na statkach). Kwestie bezpieczeństwa wynikają głównie z troski o kontenerowce, które są w stanie zabrać na swój pokład ok. 19 tyś kontenerów 20-stopowych. Przy tej ilości nawet niewielkie nieprawidłowości w wadze zadeklarowanej mogą doprowadzić do tragedii.

Wieloletnia obserwacja i praktyka pokazały, że w ogromnej liczbie przypadków następowało zaniżanie wagi poszczególnych kontenerów. Proceder ten miał duży wpływ na ponadnormatywne obciążenia konstrukcyjne kadłubów statków, a co za tym idzie na ich stateczność. W związku z tym Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) podjęła starania w kierunku likwidacji tego groźnego zjawiska. Przedmiotowe regulacje zostały przyjęte w maju 2014 r. Na konieczność wprowadzenia powszechnie obowiązujących zmian wskazywały kraje i organizacje takie jak Dania, Holandia, Stany Zjednoczone, BIMCO, IAPH, ICS, ITF i WCS.

Zmiana do Konwencji SOLAS wprowadza obowiązek podawania przez załadowcę kontenera eksportowanego/zamykanego na terenie państwa (strony konwencji) zweryfikowanej masy kontenera (VGM) oraz przekazania informacji z odpowiednim wyprzedzeniem do przedsiębiorcy żeglugowego lub przedstawiciela terminala kontenerowego, tak aby informacja ta mogła być użyta przy tworzeniu planu załadunku statku i pozwoliły na bezpieczną żeglugę. Załadowcą jest podmiot wskazany w wystawionym przez przedsiębiorcę żeglugowego konosamencie albo morskim liście przewozowym albo innym dokumencie transportu multimodalnego. Określenie VGM kontenera musi być zweryfikowane przez załadowcę podpisem osoby odpowiedzialnej wyznaczonej przez załadowcę na dokumencie (papierowym lub elektronicznym) przekazywanym do przedsiębiorcy żeglugowego lub przedstawiciela terminala kontenerowego. Dokument ten musi być archiwizowany w celu potwierdzenia zgodności działań załadowcy, przedsiębiorcy żeglugowego lub terminala kontenerowego z przepisami Konwencji SOLAS. Dokument powinien być przechowywany przez co najmniej 3 lata.

Właściwy pomiar wagi kontenerów

Pomiar wagi kontenera może nastąpić poprzez jedną z dwóch metod:

• Metoda 1 – należy wskazać, że dokonuje się pomiaru całego zamkniętego kontenera po jego załadowaniu; nie wymaga to zatwierdzenia a jedynie archiwizacji dokumentów. W przypadku metody 1 nie obowiązuje rejestracja załadowców ani sprzętu. Zastosowanie tej metody wymaga ważenia na wadze najazdowej – na wagę wjeżdża cały zestaw, a potem po załadowaniu kontenera ten sam zestaw zostaje zważony z załadowanym kontenerem lub najpierw odbywa się ważenie zestawu z załadowanym kontenerem, a następnie po zdjęciu kontenera ten sam zestaw zostaje zważony pusty. Pomiar wagi powinien odbywać się w stosunku do pojedynczego kontenera.
• Metoda 2 – należy zważyć poszczególne towary/ładunki łącznie z wagą palet, materiału sztauerskiego, opakowań lub materiałów zabezpieczających towar oraz dodać masę tary kontenera. Waga musi zostać umieszczona na danym urządzeniu lub opakowaniu, tak aby można było ją odczytać przy ładowaniu/kontroli kontenera. Konwencja wskazuje, że stosowanie tej metody przez załadowcę może nastąpić po zatwierdzeniu przez państwo-stronę konwencji. Wniosek należy przesłać PRS albo do właściwego urzędu morskiego. Wybór należy do załadowcy. Zatwierdzenie może zostać wydane na 3 lata.

Uwaga!!! Ważenie jedną z dwóch metod musi odbyć się na certyfikowanym lub zalegalizowanym sprzęcie zgodnie z przepisami państwa-strony konwencji a dokonanie pomiaru winno być udokumentowane potwierdzeniem elektronicznym lub papierowym. Jeśli rzeczywista masa kontenera przekroczy 5% należy powiadomić właściwego dyrektora urzędu morskiego oraz dyrektora izby celnej.

Informacja o VGM danego kontenera powinna dotrzeć do każdego kolejnego terminala przeładunkowego i przedsiębiorstwa żeglugowego zaangażowanego w danej podróży kontenera.

Konwencja wymaga aby terminal kontenerowy posiadał odpowiednie procedury w odniesieniu do kontenerów bez określonej VGM lub z przekroczoną masą dopuszczalną wskazaną na tabliczce uznania kontenera, tak aby te kontenery nie były załadowane na statek lub żeby VGM została określona przez terminal kontenerowy.

Sankcje

Znowelizowana konwencja SOLAS pozostawia ustawodawstwu poszczególnych krajów ustanowienie sankcji za nieprzestrzeganie zasad weryfikacji masy kontenerów. W Polsce przyjęto, że kto nie wykonuje obowiązków określonych w wytycznych lub nie przekazuje informacji dotyczących określenia VGM kontenera, nie informuje dyrektora urzędu morskiego o wykrytych różnicach w masie kontenera większych niż 5%, ładuje na statek kontener bez określonej VGM, używa do określenia VGM niecertyfikowanych lub niezalegalizowanych urządzeń pomiarowych, podlegać będzie karze do wysokości 20-krotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Wszelkie szczegółowe informacje dotyczące obowiązków nadawcy, operatora terminalu portowego i operatora statku, zostały wskazane w wytycznych IMO.

Podsumowując

Zgodnie z przepisami Konwencji SOLAS za określenie wagi kontenera odpowiada załadowca. Pozostaje on odpowiedzialny za weryfikację wagi nawet w sytuacji, gdy ze względu na kompleksowość całej usługi spedycyjnej nie ma bezpośredniej lub fizycznej kontroli nad ładowaniem kontenerów. Załadowca powinien dopilnować wszelkich formalności, tak aby waga została sprawdzona zgodnie z międzynarodowymi standardami. Do załadowcy należy wybór miejsca, metody i czas określenia VGM kontenera. Natomiast czas przekazania VGM do przedsiębiorstwa żeglugowego lub terminala kontenerowego wynika z bezpośrednich umów pomiędzy stronami. Załadowca musi posiadać u siebie właściwą dokumentację, na podstawie której będzie można potwierdzić, że  ważenie odbyło się daną metodą na certyfikowanej/zalegalizowanej wadze, osoba odpowiedzialna wyznaczona przez załadowcę podpisała dokument, w którym określiła VGM a dokument określający VGM został przekazany we właściwym czasie do przedsiębiorstwa żeglugowego lub terminala kontenerowego. Operatorzy statków i terminali zobowiązani są do uwzględnienia zweryfikowanej wagi kontenerów w sztauplanie i odmowy załadunku w przypadkach, gdy waga kontenera nie została zweryfikowana.

Dzięki wprowadzonym zmianom nie będzie dochodziło więcej do zapadania stosów kontenerów, problemów ze stabilnością i sterownością statków, przekraczania dopuszczalnych naprężeń kadłuba, zatonięć statków etc., które nierzadko miały miejsce do tej pory. Dla przewoźników drogowych oznacza to, że zleceniodawcy będą przekazywać bardziej wiarygodne informacje na temat masy kontenerów przewożonych z/do portu.