Co to jest procedura TIR?

W wielkim skrócie można powiedzieć, że TIR to jedyny uniwersalny system umożliwiających przemieszczanie ładunków pod zamknięciem celnym w pojazdach lub kontenerach z biało-niebieską tablicą TIR.

Podstawowym dokumentem dla tego systemu jest karnet TIR spełniający podwójną rolę – dokumentu gwarancyjnego i celnego. Naczelną zasadą konwencji celnej dotyczącej międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR jest ułatwienie i uproszczenie międzynarodowego transportu towarów. Oznacza to, że w przejściowych lub granicznych urzędach celnych nie są pobierane przez służby celne żadne dodatkowe zabezpieczenia, a także gwarancje na poczet ewentualnych opłat celno – podatkowych pojawiających się przy wprowadzeniu towaru na dany obszar celnym. Takie właśnie zabezpieczenie stanowi karnet TIR. Ponadto, jeśli pojazd oznaczony jest tablicą TIR, a zamknięcie celne nastąpiło w wyjściowym urzędzie celnym, to jest ono akceptowane przez służby celne wszystkich krajów, przez które pojazd z ładunkiem przejeżdża. Zatem transport odbywa się właściwie bez kontroli towaru. Nie znaczy to jednak, że państwa tranzytowe nie mogą dokonać kontroli ładunku, mają do tego pełne prawo, a każda taka kontrola będzie zgodna z przepisami konwencji TIR.

W ramach procedury TIR przewozy mogą być dokonywane w wymienionych poniżej przypadkach:

•  jeśli przewóz rozpoczął się lub ma się zakończyć poza Unią Europejską,
•  jeśli dotyczy przewozu realizowanego z jednego do drugiego miejsca znajdującego się na obszarze Unii Europejskiej przez terytorium kraju trzeciego.

Obecnie 68 stron przystąpiło do umowy dotyczącej akceptowalności systemu TIR włączając w to Unię Europejską. Oeracje TIR można realizować w 58 krajach. Umowa obejmuje całą Europę, a także Afrykę północą oraz Bliski i Środkowy Wschód. Zainteresowanie krajów azjatyckich konwencją wskazuje, że być może i one przystąpią do umowy.

Tranzytowe systemy celne zostały stworzone, b y w jak najwyższym stopniu ułatwić przepływ towarów zamkniętych celnie i stworzyć wymóg kontroli celnej i gwarancji. Co ważne, system taki musi spełniać wszelkie wymagania formalne, a jednocześnie funkcjonować w sposób zadowalający z jednej strony służby celne, a z drugiej samych przewoźników. Funkcjonowanie karnetów TIR sprawia, że służby celne przestały ponosić wydatki związane z zatrudnieniem pracowników, którzy dokonywali sprawdzenia ładunków. Plusem jest także jeden dokument – karnet TIR, którym okazuje się przewoźnik, dzięki czemu trudno o sfałszowanie danych, czy dostarczenie niepełnych, bądź różnych informacji.

Na koniec podajemy główne zasady postanowień tranzytu celnego TIR:

• Towary powinny być przewożone pojazdami i kontenerami zabezpieczonymi celnie.
• Podczas przewozu, ewentualnie cła i podatki powinny być zabezpieczone międzynarodowymi gwarancjami.
• Towarom powinien towarzyszyć międzynarodowo akceptowany dokument celny, czyli karnet TIR, otworzony w kraju wyjazdy i uzywany jako dokument nadzoru celnego w krajach wyjściowych, tranzytowych i docelowych.
• Środki nadzoru celnego podjęte w kraju wyjściowym powinny być akceptowane przez wszystkie kraje tranzytowe i docelowe.
• Dostęp do procedur TIR dla narodowych stowarzyszeń wydających karnety TIR i dla osób fizycznych oraz prawnych stosujących karnet TIR.