Ryczałt za nocleg a projekty zmian w ustawie o czasie pracy kierowców

Kwestia ryczałtu za nocleg kierowcy w kabinie pojazdów ciężarowych wciąż budzi wiele emocji; zarówno wśród przewoźników, jak i kierowców. Wszystko za sprawą niedawnego wyroku Sądu Najwyższego, który stwierdził, że umożliwienie kierowcy spania w kabinie samochodu, niezależnie od jego warunków, nie zapewnia pracownikowi bezpłatnego noclegu wymaganego rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej. W związku z powyższym Ministerstwo Infrastruktury przygotowało właśnie dwa alternatywne projekty zmian w ustawie o czasie pracy kierowców. Jednak i one wywołują już spory w kręgach transportowców. Dlaczego tak się dzieje?

Kontrowersje prawne wokół wyroku Sądu Najwyższego

Zgodnie ze stanem prawnym na dzień 12 czerwca 2014 roku przewoźnicy mają obowiązek wypłacania ryczałtów za nocleg spędzany w pojeździe kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym podczas odbywania zagranicznych podróży służbowych. Wynika to bezpośrednio z uchwały Sądu Najwyższego (Sygn. akt II PZP 1/14). Sędziowie w 7 osobowym składzie stwierdzili bowiem zgodnie, że nocleg w kabinie samochodu nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę godziwych warunków i nie może mieć znamion bezpłatnego noclegu. Według orzecznictwa nocleg w kabinie samochodu nie zapewnia także właściwych podstaw dla wypoczynku, regeneracji sił fizycznych i psychicznych, po których kierowca byłby zdolny do dalszego, bezpiecznego kontynuowania podróży. Pracownikowi w podróży służbowej poza krajem przysługuje zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym w granicach limitu określonego w poszczególnych państwach w załączniku do rozporządzenia lub ryczałt w wysokości 25 proc. limitu w razie nie przedstawienia takiego rachunku.

Decyzja ta wzbudziła wiele kontrowersji prawnych, gdyż wyrok jest dość absurdalny i odbiega od norm przyjętych w innych krajach UE. Na całym świecie bowiem nowoczesna kabina pojazdu ciężarowego, wyposażona w wygodną leżankę, lodówkę, telewizor, ogrzewanie, klimatyzację i inny sprzęt jest uznawana za bardzo komfortowe miejsce do odpoczynku i snu nocnego. Ustawodawca europejski nie postrzega wyboru kierowcy spania w kabinie wyposażonej w odpowiednie do tego miejsce jako sytuacji zagrażającej życiu i zdrowiu tego kierowcy oraz innych uczestników ruchu.

Postanowienie Sądu kłoci się także z Ustawą o czasie pracy kierowców, która mówi, że dobowy odpoczynek może być wykorzystany w pojeździe jeśli pojazd znajduje się na postoju i jest wyposażony w miejsce do spania.

Zaległe ryczałty

Niestety uchwała Sądu spowodowała lawinowy wzrost liczby pozwów składanych przez kierowców przeciwko swoim byłym i aktualnym pracodawcom z żądaniem zwrotu należnego ryczałtu, rekompensującego im niewygody. W niektórych przypadkach chodzi nawet o kilkunastomilionowe odszkodowania (duże firmy zatrudniające wielu kierowców). Roszczenia pracownicze przysługują bowiem do trzech lat wstecz. Przedsiębiorcy zobowiązani do płacenia ryczałtu mogą jednak odliczyć te kwoty od podatkowych przychodów bez potrzeby korygowania rozliczeń.

Propozycje Rządu a spory o wysokość stawek

Po wyroku Sądu Najwyższego koniecznym stało się wprowadzenie przez Rząd zmian w ustawie o czasie pracy kierowców. Na spotkaniu 09 września 2014 roku w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju zaproponowano dwa projekty. Pierwszy z nich przewiduje dodatek za rozłąkę w czasie podróży służbowych. Przewoźnicy mieliby ustalać wypłaty tego świadczenia oraz jego stawkę w układach zbiorowych pracy, regulaminach pracy lub w samej umowie o pracę. W przypadku, gdy kierowcy zostanie wypłacony dodatek za rozłąkę, wówczas nie przysługiwałaby mu już dieta i ryczałt za nocleg.

Drugi projekt przewiduje ryczałty za nocleg oraz specjalne diety za podróże służbowe na terytorium Polski oraz poza jej granicami. Wysokość tych świadczeń ma zostać wynegocjowana pomiędzy organizacjami przewoźników drogowych a związkami zawodowych kierowców. I tu pojawia się kolejny problem, gdyż ustalenie nowych stawek dla kierowców wywołuje spory między przedsiębiorcami a związkowcami. Według związkowców z NSZZ „Solidarność” dzienny dodatek rozłąkowy krajowy powinien wynosić 70 zł, natomiast zagraniczny minimum 70 EUR. Związkowcy domagają się także wprowadzenia wyższego minimalnego wynagrodzenia. ZMPD ma spotkać się z ekspertami, aby uzgodnić stawki jakie przewoźnicy są gotowi zapłacić kierowcom.

Podsumowując

Decyzja Sądu Najwyższego w sprawie ryczałtu za nocleg w kabinie pojazdu wywołała spore zamieszanie. Przede wszystkim skłoniła kierowców do masowego składania pozwów przeciwko swoim pracodawcom, co zagroziło stabilizacji całej branży transportowej. Teraz uczestników łańcucha transportowego czekają kolejne zmiany w związku z planowaną zmianą ustawy o czasie pracy kierowców.

Jak się także okazuje bez względu na to, czy kierowcy otrzymują ryczałt, czy też nie i tak śpią w kabinach swoich pojazdów. Kwestia czy mają do tego prawo jeśli pracodawca wypłaca im dodatkowy ekwiwalent pieniężny nie została jeszcze rozstrzygnięta.

Informacja za etransport.pl, zmpd.pl, pisil.pl, mir.gov.pl